Beyni Yeniden Ayarlama/Sıfırlama

[Admin]

Beyni Yeniden Ayarlama/Sıfırlama


Conneticut’lı 2 çocuk
annesi Martha yaklaşık 20 yıldır depresyonla baş etmeye çalışmaktaydı.
Pek çok psikiyatrist ve psikologla görüştü ve pek çok farklı ilaç
tedavisi uygulandı ancak hiç biri yeterince yararlı olamadı ya da
faydaları uzun süre devam etmedi. Geçen Haziran ayında Columbia
Üniversitesi’ ndeki New York Eyalet Psikiyatri Enstitüsü’ nde
yürütülmekte olan yeni bir tedavi yönteminin deneme aşamalarından
haberdar oldu.
Bu yöntem depresyonun sürekli aşağı çektiği bir
dönencenin içinde kendini bulan Martha ve Martha gibi milyonların bir
mıknatıs yardımı ile beynindeki bir merkezi hedefleyerek düzensiz
sinirsel devirlerin yeniden ayarlanması ilkesini hedefliyordu.
Kaybedeceği hiçbir şey olmadığının bilincinde olan Martha bu yeni
yöntemi denemeyi kabul etti ve kısa sürede kendini bir sandalyede
otururken buldu. Hilal şeklinde gri bir alet kafasının tepesine seri
halde manyetik çarpmalar veriyordu.
Tedavinin her oturumu 1 saat
sürdü. Bu tedavi 6 hafta boyunca, haftada 5 kez uygulandı. Martha 3.
haftanın sonunda değişimin sinyallerini fark ettiğini belirtiyor. Eylül
itibari ile duygu durumunda belirgin bir düzelme olduğunu, yemek ve gün
ışığı gibi şeylerden yeniden keyif almaya başladığını ifade ediyor.
Tekrar oturumlar için aralıklı olarak Enstitüye geri dönen Martha 6
aylık bir tedavi süresi içinde tüm semptomlarının köşeye sıkıştığını
belirtiyor.
Dünyanın farklı bölgelerinde faaliyette bulunan
araştırma merkezlerinden doktorlar tarafından bu alanda bildirilen
başarılı sonuçlar bunun bir şans olmadığını açıkça gösteriyor. Ulusal
Mental Sağlık Enstitüsü (The National İnstitute of Mental Health)
dikkatini çekmiş olacak ki, New York Enstitüsü ve farklı 3 araştırma
grubuna daha geniş kapsamlı, 240 depresyon hastası üzerinde yapılan ve
manyetik uyarım ile placebo etkisini karşılaştıran bir çalışma teklifi
sundu.
Enstitüdeki çalışmayı yöneten Dr. Sarah Lisanby,
“Önümüzdeki birkaç yıl içinde Manyetik Uyarı Tedavisinde tekrarlama
oturumlarının emniyetli ve faydalı olduğu konusunda daha iyi bilgilere
sahip olacağız” diye çalışmaları yorumlamıştır. Ayrıca bu yeni tedavi
tekniğinin anksiyete bozuklukları, şizofreni, felç, hatta epilepsi
tedavilerinde kullanımına yönelik merak da medikal alanda gittikçe
artmaktadır.
Bunların hepsi sadece başlangıç. Araştırmacılar,
manyetik uyarı tedavisinin en azından beynin çeşitli bölgelerinin
birbirleri ile olan ilişkisinin çözülmesi ve bazı sinyallerin
çatıştığında nelerin ters gittiğine dair ipuçlarının elde edilmesinde
yeni bir anlayış getireceğini savunmaktadırlar. Şu anda yapılamayan
ise, belki de çekinilen, manyetik uyarının neden kişilerinin
sıkıntılarını hafiflettiği sorusunun yanıtı vermektir.
Ancak
öncelikle bir iki noktayı belirin hale getirmekte fayda vardır. Bu tür
manyetik uyarımın eklem iltihaplarından şikâyet edenlerin bileklerine
doladıkları veya sırtlarına bağladıkları çubuk mıknatıs ile her hangi
bir ilişkisi yoktur. Bunun aksine, transkranial manyetik uyarımda
MRI’da kullanılanlara benzer sofistike elektromıknatıslar
kullanmaktadır. Bu elektromıknatıslar o denli küçüktür ki kişi elinde
tutabilir ve bu uygulama hiçbir karışıklık, gürültü patırtıya neden
olmaz. Ayrıca beyni uyaran manyetik çarpmalardan çok bunların bir eko
gibi sinir hücrelerinde yarattığı elektriksel akımdır. Çarpma
sıklıklarının bazıları sinir yollarını uyararak hızlandırırken, bazen
de onların duyarsızlaşmasına neden olabilir.
Bu anlatılanlar,
elektroşok tedavisine oldukça benzerlik göstermekteyse de aslında
benzer değildir. Wake Forest Üniversitesinde felçli hastaların tedavisi
ve kısa sürede iyileşmelerinde manyetik uyarım tedavisini kullanma
üzerine çalışmalar yapan nörolog Dr. George Wittenberg, “Manyetik
uyarım akımı gerçek bir elektriksel bağlantı olmaksızın arttırıcı
akıllıca bir yöntemdir.” demektedir. Tüm beyni etkileyen Elektroşok
tedavisinden farklı olarak, manyetik uyarım sadece üst yüzey veya
cortexteki belirli alanları etkilemektedir. Ayrıca elektroşok
tedavisinde olduğu gibi tedavi her hangi bir nöbete yol açmadığından,
kas gevşetici kullanımına veya anesteziye gerek yoktur, ayrıca hafıza
kaybı tehlikesi de bulunmamaktadır. Hastalar manyetik uyarım sırasında
akım başladıktan itibaren yalnızca kafataslarında ufak bir çekme
hissederler.
Peki, neden bir kişi beyninde küçük elektrik
akımlarının oluşturulmasına izin versin? NIHM için depresyon
tedavisinde manyetik uyarımın kullanılması çalışmaların takip eden
Güney Karolina Tıp Fakültesinden psikiyatrist Dr. Mark George ,
“Beyinin hem kimyasal hem elektriksel faaliyetleri olan bir organ
olduğu unutulmamalıdır” demektedir. Prozac, Zoloft gibi ilaçlar
beyindeki kimyasal dengesizliği hedef almaktadır, ancak bu problemin
sadece bir kısmını içerir. Oldukça problemli yan etkilerine rağmen
elektroşok tedavisi, uzun süreli şiddetli depresyonda halen en etkili
yöntem olarak uygulanmaktadır.
Her ne kadar araştırmacılar
Transkranial manyetik uyarımın çalışması hakkında yeterli bilgiye sahip
olmadıklarını açıkça itiraf etseler de bazı fikirleri olduğu
bilinmektedir. Bilinmektedir ki beyinin farklı bölgelerindeki sinir
hücreleri birlikte, bir uyum içerisinde hareket etmektedir. Özel olan
cortexin yargılama yapma ve hayatlarımızı planlama işlemlerinde etkili
bölgeleri ile limbik sistemin duygular ağırlıklı bölgelerini bağlayan
zincirlerdir. Depresyona yönelik bir teori, depresif duygu durumunun bu
zincirlerdeki bir dengesizlikten kaynaklandığını veya bu dengesizliğe
bağlı olduğunu belirtmektedir. Tıpkı bir bilgisayarın formatlanması/
sıfırlanması gibi periyodik manyetik uyarımlar sonucu bu bölgelerdeki
akımlar yeniden yapılandırılabilmektedir
Hiç kimse bu yeniden
yapılandırmanın ne kadar süreceğini veya beyindeki farklı bir bölgenin
uyarılmasının ne gibi sonuçları olacağını bilmiyor. Ancak bu durum
nörologların TMU yu farklı alanlarda ve bölgelerde kullanmalarını
engellememektedir. Örneğin MRI travmanın oluştuğu beyin bölgelerini ve
hangi diğer bölgelerin bu işlevleri üzerine almaya çalıştığını
belirleyebilmektedir. Uyarım veya duyarsızlaştırmanın uygun birleşimi
felçli hastaların tedavisinde sorunları çözebilir mi/ umut verici bir
yaklaşım olabilir mi?
Dr. Randall Benson, Detroit’te Wayne Eyelat
Üniversitesinde 28 felçli hasta ile çalışmalarını yürütüyor. Bu
çalışmalar var olan ve hali hazırda uygulanan terapilerin artık faydalı
olmadığı ve konuşma sorunları yaşayan hastalara TMU uygulanmasını
içeriyor. Öncelikle bu kişiler beyin taramasından geçerek, hangi
konuşma merkezlerinin halen kısmen de olsa aktif olduğu belirleniyor.
Daha sonra TMU bu bölgeleri hedef alarak uygulanıyor. Benson bu
uygulamayı; “Konuşma ve dil beyinde belli bir ağ ile düzenlendiğinden,
bir merkezin uyarılması tüm ağda etkili oluyor. “şeklinde açıklıyor.
Harvard
Tıp Fakültesi’nde biraz farklı bir araştırma yürüten Dr. Alvaro
Pascual-Leone, felçli hastaların konuşmalarında farklılıklar görmeye
başladıklarını bildiriyor. Aktif olan, telafi edici alanlardaki
çalışmayı desteklemek yerine, Pascual-Leone ve ekibi iyileşmeyi bloke
eden alanlardaki sinir yollarını zorlamayı hedefliyor ve bunu “ilk
tepki olarak beyin hasarlı alanlardaki aktiviteyi kesmek ister”
şeklinde açıklıyor. Böylelikle bu uygulama hafif miktarada zarar görmüş
olan sinir hücrelerine yeniden yapılanma şansı verir. Fakat bazı felçli
hastalarda, engelleyici sistem çalışmaya devam eder. Bu sinir
hücrelerini hedefleyen manyetik uyarı ile, Pascual-Leone iyileşme
sürecini hızlandıracağını düşünmektedir.
Bu bilim adamları sadece
akıllıca bir tahminle baş döndürücü şekilde karışık bir organı-insan
beynini- tedavi ettiklerini itiraf eden ilklerdir. Fakat Martha’nın
depresyonla yaptığı uzun savaş sonrasında hayatını nasıl geri
kazandığını anlatırken ses tonunu duyduğunuzda, bunun denemeye değer
bir risk olduğuna karar veriyorsunuz.

Çeviri: Uzm. Psk.Hande Sinirlioğlu