Beyin Haritası

[Admin]

Beyin Haritası
Arka Beyin : Arka beyin medulla, serebellum
(cerebellum) ponsdan oluşur. Medulla, omuriliğin beyinle bağlantı
yaptığı yerdeki şişkinliğe verilen addır. Bu şişkin kısım otonom sinir
sistemini kalbin atışını, nefes almayı ve kan basıncını denetleyen
nöronlarını içerdiği gibi, omuriliğin çevresinde öbeklenen sinir
hücrelerinin uçlarının beyne girdiği noktayı da oluşturur. Omuriliğin
içinden geçerek beyne giden, “götüren” nöronlarla, beyinden omuriliğe
giden, “getiren” nöronlar medullalardan geçerek beyinle bağlantı
kurarlar.
Serebellum (cerebellum) veya beyincik, beynin
evrimleşmesinde ilk adımlardan birini oluşturur”. Beynin arkasında
kafatası boşluğunun alt ve arka kısmında bulunan beyincik, beynin
dörtte biri kadardır. Omuriliğin beyinle birleştiği yerde, birbiri
üzerine katlanmış ve kırışmış ufak bir yapıdır ve beyin yarı
kürelerinin her ikisinin arka alt kısmına sokularak saklanmıştır.
Beyinle ilgili şimdiki bildiklerimizin çerçevesinde, beyinciğin görevi
kas faaliyetlerimizi koordine ederek hareketlerimizi düzgün ve akıcı
bir hale getirmektir.

Hayvanlar üzerinde elektriksel uyarılma
ile yapılan araştırmalarda, beyinciğinin değişik noktaları uyarılan
hayvanların beden duruşlarını değiştirdikleri, kas spazmı
gösterdikleri, ajitasyon içinde kendi çevrelerinde dönmeye başladıkları
gözlenmiştir. İnsanların serebellumunda (beyincik) bozukluklar olursa,
bu kişiler ayakta durmakta güçlük çeker ve dengelerini koruyamazlar.
Arka beynin bu kısmı, iğneden ipliği geçirirken, ameliyat yaparken,
piyano çalarken, bisiklete binerken gerekli koordinasyonlarda
kullanırız. Pons ve köprü denen kısım beyinciğin iki lobu arasındaki
ilişkiyi kurar. Solunumla ilgili nöronlar burada yer alır.

Orta
Beyin : Ön beyni ve arka beyni birbirine orta beyin (midbrain)
birleştirir. Orta beyin nispeten küçük bir yapıya sahiptir. Orta
beyinde, işitme ve görme ile ilgili önemli işlevler gören nöronlar
vardır. Bu bölüm aydınlığa ve ışık kaynağına yönelmemizi sağlar.
Beyin
sapı (brain stem) beynin her üç kısmıyla -arka beyin, orta beyin ve ön
beyin- ilişki halinde olan bir yapıdır. Omurga kemiklerinden çıkan
omurilik beyne girerken beyin sapçığını oluşturur. Beyin sapında olan
nöron faaliyetlerinin büyük bir çoğunluğu düşüncenin kontrolü altında
olmayan otomatik, refleks hareketleridir. Evrim basamağı yükseldikçe,
beyin sapından beynin üst kısımlarına giden nöronların sayısı artar, bu
yeni bağlantılar sayesinde refleks hareketlerimizin farkına varırız.
Retiküler
aktivasyon sistemi (Reticular Activating System /RAS) yapısı tam olarak
anlaşılamamış bir kısımdır. Son derece karmaşık ilişkiler içeren
nöronlardan oluşur ve beynin her üç yapısıyla da ilişki içindedir.
Temel işlevinin uyanıklık ve dikkat derecesini ayarlamak olduğu
gözlenmiştir. RAS dışarıdan gelen uyarıcılara göstereceğimiz dikkat
derecesini belirleyerek uyanık durumdan uykuya, uyku durumundan uyanık
duruma geçmemizi sağlar. Hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalarda,
uykudaki hayvanın RAS’ı uyarılınca hayvan uyanmış, uyanık hayvan daha
da dikkatli duruma gelmiştir. RAS’ın bazı bölümleri tahrip edilen
hayvan sürekli baygın kalmış, derin uykudan hiç uyunamamıştır.

Ön
Beyin : Ön beyin talamus, hipotalamus, limbik sistem, serebrum ve beyin
kabuğundan oluşur. Ön beyin simetrik bir yapıya sahiptir. Serebrum
evrimleşmede son basamaklardan birini gösterir. İlkel hayvanlarda
bulunmaz. Hayvanın evrim basamağında bulunduğu yerde, serebrumun
karmaşıklık derecesi birbirine paralel gider. Sinir sistemindeki
ağırlığın artması serebrumun gelişmesinden dolayıdır. İnsanlar gövde
ağırlıklarına oranla en büyük beyne sahiptirler. İnsanlarda bulunan her
dört nörondan üçünün serebrumla ilişkisi vardır.

Talamus, duyu
organlardan gelen nöronların beyin kabuğu ile olan ilişkisini sağlar.
Talamusun belirli bir kısmı, gözden gelen uyarıcıları alır ve beyin
kabuğunun görme ile ilgili bölgesine yansıtır. Başka bir kısmı,
kulaktan gelen sinirsel uyarıcıları işitme ile ilgili beyin kabuğu
bölgesine iletir. Talamustaki üçüncü bir bölgenin işlevi omurilikten
gelen nöronların, beyin kabuğunu dokunma ve bedenin durumunu algılama
ile ilgili kısımlarına yansıtmaktır.
Hipotalamus, talamusla
hipofiz salgı bezinin arasında yer alır; son yıllarda en fazla
araştırılan beyin kısımlarından biridir. Hipotalamus heyecanların ve
arzuların denetlendiği merkezdir. Cinsel davranış, yeme ve içme bu
merkezce denetlenir.
Vücut sıcaklığındaki değişiklikleri fark eden
ve bedenin sıcaklığını normal tutabilmek için önlemler alan merkez
hipotalamusta bulunur. Saldırganlık duygusu ve saldırganlık ifadesi,
uyanıklık ve uyku davranışı, iç salgı bezlerinin çalışmalarını
denetleyen süreçlerin işleyişi yine hipotalamusta yer alır.
Limbik
sistem beyin sapının yukarı kısmıyla ön beyin arasında yer alan nöron
ağından oluşur, heyecan yaşantısı, saldırma ve kaçma davranışlarıyla
ilişkisi vardır. Limbik sistemin bir kısmının heyecanları yatıştırıcı
bir işlevi vardır, başka kısımları ise tam aksine heyecanları kamçılar.
Limbik sisteminin elektrikle uyarılan bazı kısımları kızgınlık ifade
eden davranışları ortaya çıkarırken, diğer kısımları korku davranışları
ortaya çıkarır.
Serebrum insanda en gelişmiş beyin yapısıdır.
Serebrumu örten girintili çıkıntılı yüzeye serebral korteks veya beyin
kabuğu adı verilir. Beyin kabuğu serebrumun en önemli kısmını
oluşturur.
Korpus kallosum beynin iki yarı küresinin birbiri ile
ilişkisini sağlar, böylece yarı küreler birbirlerinin ne yaptığından
haberdar olur.”

Beyin Soğanı : Omuriliğin beyin içine girmiş
bir kısmıdır. Ön iki çift kafa tası sinirinden son yedi çifti ile
solunum aygıtına ait sinirler, beyin soğanından çıkar. Bunların bir
kısmı burada çaprazlaşır. Beyin soğanının nefes alma, yutma, sindirim
ve kalp çarpması gibi eylemler üzerinde önemli etkileri olduğu
saptanmıştır. Beyin soğanında bulunan ve bir ağ manzarası gösteren
retiküler formasyonların, uyku ve uyanıklık hali ile ilgili olduğu
sanılmaktadır. Bu bölgeye şiddetli bir vuruş insanı derin uyku ve koma
haline sokmaktadır.